Zapalenie gruczołu krokowego to stan zapalny gruczołu krokowego, jeden z najczęstszych problemów 40% mężczyzn w średnim i starszym wieku. Choroba ta, nie zagrażając bezpośrednio życiu, prowadzi do znacznego obniżenia jego jakości, wpływając na zdolność do pracy, sferę intymną, ograniczając swobodę i prowokując codzienne trudności i zaburzenia psychiczne.
Zapalenie gruczołu krokowego występuje w postaci ostrej lub przewlekłej, może być pochodzenia zakaźnego i niezakaźnego.
Przyczyny zapalenia gruczołu krokowego
Przyczyny zapalenia gruczołu krokowego są różne: ostra postać jest związana z infekcją bakteryjną, która wnika do gruczołu krokowego w chorobach urologicznych i wenerycznych o charakterze zakaźnym, przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego w 90% przypadków nie jest związane z infekcjami. W wyniku zakaźnego zapalenia ścian przewodu i chorób ogólnoustrojowych powstaje stagnacja wydzielania prostaty.
Przyczyny ostrego zapalenia gruczołu krokowego
Ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego wywoływane jest przez enterobakterie, ziarniaki Gram-ujemne i Gram-dodatnie, chlamydie, mykoplazmy, wirusy. Czynnikami ryzyka zakażenia prostaty są choroby przenoszone drogą płciową oraz inwazyjne interwencje urologiczne (cewnikowanie, wkraplanie i wypychanie cewki moczowej, urocystoskopia).
Prowokatorami rozwoju zakaźnego zapalenia są zwykle hipotermia, przedłużające się zaparcia lub biegunki, siedzący tryb pracy, nadmierna aktywność seksualna lub abstynencja seksualna, przewlekły przebieg chorób wenerycznych i urologicznych, zahamowanie odpowiedzi immunologicznej, brak snu, przetrenowanie, przewlekły stres . Słabe ukrwienie narządów miednicy, czynniki te same przyczyniają się do aseptycznego zapalenia, a także ułatwiają wprowadzenie patogenu do tkanki gruczołu krokowego.
Ostre zapalenie bakteryjne może ustąpić bez konsekwencji, ale w niektórych przypadkach pojawiają się następujące powikłania:
- ostre zatrzymanie moczu;
- przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego (zespół przewlekłego zapalenia miednicy);
- zapalenie najądrza;
- ropień prostaty;
- zwłóknienie tkanki prostaty;
- bezpłodność.
Przyczyny przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego
W 10% przypadków przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego rozwija się jako powikłanie ostrego zapalenia gruczołu krokowego, a także zapalenia cewki moczowej, chlamydii, wirusa brodawczaka ludzkiego i innych przewlekłych infekcji. Około 90% jest spowodowane abakteryjnym przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego lub zespołem przewlekłego bólu miednicy (CPPS). Ta postać choroby nie jest związana z infekcjami, ale wynika z wielu przyczyn, przede wszystkim procesów stagnacji w miednicy małej. Stagnacja moczu, powodująca stan zapalny, powstaje na tle zapalenia cewki moczowej, neurogennego zwężenia szyi pęcherza moczowego, zwężenia cewki moczowej, zapalenia autoimmunologicznego. Pogarsza się dopływ krwi do narządów miednicy, co tłumaczy się ogólnoustrojowymi chorobami układu krążenia (choroba wieńcowa, miażdżyca). Ogólny układ żylny miednicy mniejszej określa połączenie przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego z pęknięciami odbytu, hemoroidami, zapaleniem odbytnicy, przetokami.
Przewlekły ból miednicy u mężczyzn wiąże się z:
- niska aktywność fizyczna;
- niski poziom testosteronu we krwi;
- zmiany w środowisku mikrobiologicznym organizmu;
- predyspozycje genetyczne i fenotypowe.
Objawy zapalenia gruczołu krokowego
- Gorączka (od 38-39 stopni Celsjusza w ostrym zapaleniu gruczołu krokowego i stanach podgorączkowych w przewlekłych).
- Zaburzenia układu moczowego: częste parcie na mocz, nie zawsze skuteczne, trudności lub zwiększone oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy. Strumień moczu zostaje wyczerpany, a w pęcherzu cały czas pozostaje jego resztkowa ilość.
- Uszkodzenia prostaty: leukocyty i krew w nasieniu, ból podczas badania urologicznego.
- Fibromialgia.
- Prostatorrhea to niewielka wydzielina z cewki moczowej.
- Ból miednicy małej, krocza, jąder, nad łonem, prącia, kości krzyżowej, pęcherza moczowego, moszny.
- Bolesne oddawanie moczu i wytrysk.
- Konwulsyjne skurcze mięśni.
- Kamienie w gruczole krokowym.
- Przewlekłe zmęczenie, poczucie beznadziejności, katastrofy, stresu psychicznego na tle zespołu przewlekłego bólu.
- Zmniejszona wydajność (astenia), obniżony nastrój, drażliwość).
- Zaburzenia seksualne - zaburzenia erekcji, przedwczesny wytrysk, brak orgazmu.
- Zespół jelita drażliwego, może dołączyć zapalenie odbytnicy.
W przewlekłym przebiegu choroby objawy zapalenia gruczołu krokowego są niewyraźne (mniej wyraźne), ale towarzyszą im objawy ogólne, neurologiczne i psychiczne.
Diagnostyka zapalenia gruczołu krokowego
Kluczem do skutecznego i terminowego leczenia zapalenia gruczołu krokowego jest dokładna i kompleksowa diagnoza. Niski odsetek zakaźnego zapalenia gruczołu krokowego tłumaczy się w większości przypadków faktem, że patogen nie został wykryty. Przewlekłe infekcje przenoszone drogą płciową mogą przebiegać bezobjawowo, a ich patogeny mogą atakować tkankę gruczołu krokowego i powodować stan zapalny. Dlatego laboratoryjne metody badawcze odgrywają wiodącą rolę w procesie diagnostycznym.
W celu określenia wrażliwości bakterii na antybiotyki wykonuje się inokulację płynów biologicznych: moczu, nasienia, wydzieliny prostaty. Ta metoda pozwala wybrać lek, który jest najskuteczniejszy dla określonego szczepu patogenu, zdolnego do bezpośredniej penetracji ogniska zapalnego.
Za kulturologiczną uważa się „klasyczną" metodę diagnostyki laboratoryjnej zapalenia gruczołu krokowego (posiew moczu, wytrysk, zawartość wymazów moczowo-płciowych). Metoda jest bardzo dokładna, ale wymaga czasu. Aby wykryć bakterie, wytwarzany jest rozmaz Grama, ale w ten sposób jest mało prawdopodobne, aby wykryć wirusy, mykoplazmę i ureaplazmę. Aby poprawić dokładność badań, stosuje się spektrometrię mas i PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy). Spektrometria mas to analiza jonowa struktury substancji i oznaczenie każdego z jej składników. Reakcja łańcuchowa polimerazy umożliwia wykrycie fragmentów DNA lub RNA czynnika wywołującego chorobę zakaźną, w tym wirusów i osocza.
Obecnie do specjalnego badania pacjentów urologicznych stosuje się specjalne kompleksowe badanie mikroflory układu moczowo-płciowego metodą PCR. Wynik testu jest gotowy w ciągu jednego dnia i odzwierciedla pełny obraz stosunku drobnoustrojów w ciele pacjenta.
Testy na zapalenie gruczołu krokowego obejmują zbiór moczu i ejakulatu oraz rozmazy urologiczne.
Europejskie Towarzystwo Urologiczne zaleca następujący zestaw badań laboratoryjnych:
- ogólna analiza moczu;
- kultura bakteryjna moczu, nasienia i ejakulatu;
- Diagnostyka PCR.
Ogólna analiza moczu pozwala określić objawy zapalenia (liczba kolonizujących jednostek drobnoustrojów, liczba leukocytów, erytrocytów, przezroczystość moczu) oraz obecność zwapnień (kamienie prostaty). Ogólna analiza jest zawarta w metodzie kilku próbek urologicznych (szklanych lub porcjowanych).
Próbki szklane lub porcjowane polegają na sekwencyjnym zbieraniu moczu lub innych płynów biologicznych do różnych pojemników. W ten sposób określa się lokalizację procesu zakaźnego. Zapalenie gruczołu krokowego objawia się wykryciem czynników zakaźnych, krwinek (leukocytów i erytrocytów) w końcowej porcji moczu podczas testu trzech szklanek lub po masażu urologicznym prostaty
Badanie dwuszybowe - wysiew środkowej części strumienia moczu przed i po masażu urologicznym prostaty.
Próbka z trzech szklanek – początkowa, środkowa i końcowa porcja moczu pobierana jest podczas tego samego oddawania moczu.
Próbka czteroszklana - posiew i ogólna analiza początkowego i środkowego odcinka strumienia moczu, wydzielina prostaty po masażu urologicznym prostaty oraz porcja moczu po tym zabiegu.
Wykonuje się również siew kulturowy lub diagnostykę PCR ejakulatu i materiału wymazów z układu moczowo-płciowego.
Do postawienia diagnozy zapalenia gruczołu krokowego wymagane są również badania krwi. Ogólna analiza krwi włośniczkowej pozwala potwierdzić lub zaprzeczyć obecności stanu zapalnego, a także wykluczyć inne diagnozy, które powodują te same objawy.
Rozpoznanie zespołu niezapalnego przewlekłego bólu miednicy jest trudniejsze, ponieważ opiera się na obrazie klinicznym i pośrednich parametrach laboratoryjnych (w tym ogólnej analizie moczu i krwi). Nasilenie zespołu bólowego określa wizualno-analogowa skala bólu, a nasilenie zmian psychicznych określa skale do oceny lęku i depresji. Jednocześnie koniecznie przeprowadza się badania w celu znalezienia czynnika zakaźnego, ponieważ spektrum patogenów może być bardzo szerokie. Na podstawie badań instrumentalnych zaleca się urofluometrię z ustaleniem zalegającej objętości moczu i ultrasonografii przezodbytniczej (TRUS) gruczołu krokowego.
Bezobjawowe zapalenie gruczołu krokowego wykrywa się za pomocą badania histologicznego biopsji gruczołu krokowego, przepisanego w przypadku podejrzenia raka. Wcześniej wykonuje się badanie krwi pod kątem antygenu swoistego dla prostaty (PSA). PSA w surowicy pojawia się wraz z przerostem i zapaleniem prostaty, a kryteria normy zmieniają się wraz z wiekiem. Badanie to pomaga również wykluczyć podejrzenie złośliwego guza prostaty.
Leczenie i zapobieganie zapaleniu gruczołu krokowego
Leczenie ostrego zapalenia gruczołu krokowego odbywa się za pomocą antybiotyków (fluorochinoliny i cefalosporyny, makrolidy), alfa-blokerów, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, neuromodulatorów. Niewiele antybiotyków jest w stanie przeniknąć do gruczołu krokowego, patogeny są odporne na niektóre leki, dlatego konieczne jest zaszczepienie bakterii.
Zachowawcze leczenie urologiczne może również obejmować akupunkturę, fitoterapię, terapię zewnętrzną falą uderzeniową, fizjoterapię termiczną (po ostrym zapaleniu), masaż.
Zapobieganie zapaleniu gruczołu krokowego obejmuje zarówno manipulacje medyczne, jak i kształtowanie zdrowych nawyków:
- stosowanie antykoncepcji barierowej;
- regularna aktywność seksualna w warunkach zminimalizowanego ryzyka infekcji;
- aktywność fizyczna;
- eliminacja stanów niedoborowych - hipo- i awitaminoza, niedobór minerałów;
- przestrzeganie warunków aseptycznych i starannej techniki wykonywania inwazyjnych interwencji urologicznych;
- regularne badania profilaktyczne z wykorzystaniem badań laboratoryjnych.